Laudatio Turiae

tit.

u]xoris

col. 1

[...]

1.1

[... mo]rum probit[ate(?) ...]

1.2

rum [...] permansisti prob[a ...]

1.3

orbata es re[pente ante nuptiar]um diem utroque pa[rente in deserta soli]

1.4

tudine una o[ccisis per te maxu]me cum ego in Macedo[niam provinciam issem]

1.5

vir sororis tua[e C(aius) Cluvius in A]fricam provinciam [inulta non est relicta]

1.6

mors parentum

1.7

tanta cum industria m[unere es p]ietatis perfuncta ef[flagitando atque]

1.8

vindicando ut si praest[o fu]issemus non ampliu[s potuissemus sed]

1.9

haec habes communia cum [s]anctissima femina s[orore tua]

1.10

quae dum agitabas ex patria domo propter custodia[m non cedisti sumpto]

1.11

de nocentibus supplicio evest[i]gio te in domum ma[tris meae tulisti ubi]

1.12

adventum meum expectast[i]

1.13

temptatae deinde estis ut testamen[tum] quo nos eramus heredes rupt[um diceretur]

1.14

coemptione facta cum uxore ita necessario te cum universis pat[ris bonis in]

1.15

tutelam eorum qui rem agitabant reccidisse sororem omni[no eorum bonorum]

1.16

fore expertem quod emancupata esset Cluvio qua mente ista acc]eperis qua prae]

1.17

sentia animi restiteris etsi afui conpertum habeo

1.18

veritate caussam communem [t]utata es testamentum ruptum non esse ut [uterque potius]

1.19

hereditatem teneremus quam omnia bona sola possideres certa qui[dem sententia]

1.20

te ita patris acta defensuram ut si non optinuisses partituram cum s[orore te adfir]

1.21

mares nec sub condicionem tutelae legitumae venturam quoius per [legem in te ius non]

1.22

esset neque enim familia[e] gens ulla probari poterat quae te id facere [impediret]

1.23

nam etsi patris testamentum ruptum esset tamen iis qui intenderen[t non esse id]

1.24

ius quia gentis eiusdem non essent

1.25

cesserunt constantiae tuae neque amplius rem sollicitarunt quo facto [officii in patrem]

1.26

pietatis in sororem fide[i] in nos patrocinium succeptum sola peregisti

1.27

rara sunt tam diuturna matrimonia finita morte non divertio in[terrupta contigit]

1.28

nobis ut ad annum XXXXI sine offensa perduceretur utinam vetust[a coniunctio habu]

1.29

isset mutationem vice m[e]a qua iustius erat cedere fato maiorem

1.30

domestica bona pudici[t]iae opsequi comitatis facilitatis lanificii stud[ii religionis]

1.31

sine superstitione o[r]natus non conspicendi cultus modici cur [memorem cur dicam de cari]

1.32

tate familiae pietate [c]um aeque matrem meam ac tuos parentes col[ueris non alia mente]

1.33

illi quam tuis curaveris cetera innumerabilia habueris commun[ia cum omnibus]

1.34

matronis dignam f[a]mam colentibus propria sunt tua quae vindico ac [paucae uxores in]

1.35

similia inciderunt ut talia paterentur et praestarent quae rara ut essent [propitia]

1.36

fortuna cavit

1.37

omne tuom patrimonium acceptum ab parentibus communi diligentia cons[ervavimus]

1.38

neque enim erat adquirendi tibi cura quod totum mihi tradisti officia [ita par]

1.39

titi sumus ut ego tu[t]elam tuae fortunae gererem ut meae custodiam sust[ineres multa]

1.40

de hac parte omittam ne tua propria mecum communicem satis sit [hoc] mi[hi tuis]

1.41

de sensibus [indi]casse

1.42

[liberali]tatem tuam c[u]m plurumis necessariis tum praecipue pietati praesti[tisti]

1.43

[... licet qu]is alias nominaverit unam dumtaxat simillimam [tui ...]

1.44

[... h]abuisti sororem tuam nam propinquas vestras d[ignas eiusmodi]

1.45

[... bene]ficiis domibus vestris apud nos educavistis eadem u[t condicio]

1.46

[nes aptas famili]ae vestrae consequi possent dotes parastis quas quid[em a vobis]

1.47

[constitutas comm]uni consilio ego et C(aius) Cluvius excepimus et probantes [sensus vestros]

1.48

[ne vestro patrimo]nio vos multaretis nostram rem familiarem sub[didimus vestrae]

1.49

[nostraque bona] in dotes dedimus quod non venditandi nostri c[aussa memoravi]

1.50

[sed ut illa consi]lia vestra concepta pia liberalitate honori no[s duxisse consta]

1.51

[ret exequi de nos]tris

1.52

[multa alia merit]a tua praetermittenda [mihi sunt

col. 2

2.2a

[varia et ampla subsi]dia fugae meae praestitisti ornamentis

2.3a

[me instruxisti] cum omne aurum margaritaque corpori

2.4a

[tuo accomodata trad]isti mihi et subinde familia nummis fructibus

2.5a

[deceptis nostrorum a]dversariorum custodibus apsentiam meam locupletasti

2.6a

[publicatis bonis repet]itis(?) quod ut conarere virtus tua te hortabatur

2.7a

[mira pietas tua me m]unibat clementia eorum contra quos ea parabas

2.8a

[nihilo minus tamen v]ox tua est firmitate animi emissa

2.9a

[agmen conlectum ex repe]rtis hominibus a Milone quoius domus emptione

2.10a

[potitus eram cum ille fuisset] exul belli civilis occasonibus inrupturum

2.11a

[et direpturum ... reiecist]i [et defe]ndisti domum nostram

[...]

2.0

iure Caesar dixit tibi acceptum esse referendu]m extare [adhuc]

2.1

me patriae redditum a se [na]m nisi parasses quod servar[et] cavens saluti meae

2.2

inaniter opes suas pollice[re]tur ita non minus pietati tu[a]e quam Caesari

2.3

me debeo

2.4

quid ego nunc interiora [no]stra et recondita consilia s[e]rmonesque arcanos

2.5

eruam ut repentinis nu[nt]iis ad praesentia et inminentia pericula evoca

2.6

tus tuis consiliis cons[er]vatus sim ut neque audac[i]us experiri casus

2.7

temere passa sis et mod[es]tiora cogitanti fida receptacula pararis

2.8

sociosque consilioru[m t]uorum ad me servandum delegeris sororem

2.9

tuam et virum eius C(aium) Clu[viu]m coniuncto omnium periculo infinita sint

2.10

si attingere coner sat [si]t mihi tibique salutariter m[e latuisse]

2.11

acerbissumum tamen in vi[ta] mihi accidisse tua vice fatebo[r reddito me iam]

2.12

cive patriae beneficio et i[ud]icio apsentis Caesaris Augusti [quom abs te ...]

2.13

de restitutione mea M(arcus) L[epi]dus conlega praesens interp[ellaretur et ad eius]

2.14

pedes prostrata humi n[on] modo non adlevata sed tra[ducta et indignum in]

2.15

modum rapsata livori[bus c]orporis repleta firmissimo [animo eum admone]

2.16

res edicti Caesaris cum g[r]atulatione restitutionis me[ae atque vocibus eti]

2.17

am contumeliosis et cr[ud]elibus exceptis volneribus pa[lam conquereris]

2.18

ut auctor meorum peric[ul]orum notesceret quoi noc[uit mox ea res]

2.19

quid hac virtute efficaciu[s] praebere Caesari clementia[e locum et cum cu]

2.20

stodia spiritus mei not[a]re inportunam crudelitatem [Lepidi firma tua]

2.21

patientia

2.22

sed quid plura parcamu[s] orationi quae debet et potest e[sse brevis ne maxu]

2.23

ma opera tractando pa[r]um digne peragamus quom pr[o maxumo documento]

2.24

meritorum tuorum oc[ulis] omnium praeferam titutulum [salutis meae]

2.25

pacato orbe terrarum res[titut]a re publica quieta deinde n[obis et felicia]

2.26

tempora contingerunt fue[ru]nt optati liberi quos aliqua[mdiu sors nobis invi]

2.27

derat si fortuna procede[re e]sset passa sollemnis inservie[ns quid utrique no]

2.28

strum defuit procedens a[li]as spem finiebat quid agitav[eris propterea quae]

2.29

que ingredi conata sis f[ors] sit an in quibusdam feminis [conspicua et memorabi]

2.30

lia in te quidem minime a[dmi]randa conlata virtutibu[s ceteris omittam]

2.31

diffidens fecunditati tuae [et do]lens orbitate mea ne tenen[do in matrimonio]

2.32

te spem habendi liberos [dep]onerem atque eius caussa ess[em infelix de divertio]

2.33

elocuta es vocuamque [do]mum alterius fecunditati t[e tradituram non alia]

2.34

mente nisi ut nota con[co]rdia nostra tu ipsa mihi di[gnam et aptam con]

2.35

dicionem quaereres p[ara]resque ac futuros liberos t[e communes pro]

2.36

que tuis habituram adf[irm]ares neque patrimoni nos[tri quod adhuc]

2.37

fuerat commune separa[ti]onem facturam sed in eodem [arbitrio meo id]

2.38

et si vellem tuo ministerio [fu]turum nihil seiunctum ni[hil separatum te]

2.39

habituram sororis soc[rusve] officia pietatemque mihi d[ehinc praestituram]

2.40

fatear necesset adeo me exa[rsi]sse ut excesserim mente adeo [exhoruisse cona]

2.41

tus tuos ut vix redderer [mi]hi agitari divertia inter nos [ante quam nobis]

2.42

fato dicta lex esset poss[e te a]liquid concipere mente qua[re vivo me desineres]

2.43

esse mihi uxor cum paene [e]xule me vita fidissuma perman[sisses]

2.44

quae tanta mihi fuerit cu[pid]itas aut necessitas habendi li[beros ut propterea]

2.45

fidem exuerem mutare[m c]erta dubiis sed quid plura [cedens mihi mansisti]

2.46

aput me neque enim ced[er]e tibi sine dedecore meo et co[mmuni infelici]

2.47

tate poteram

2.48

tibi vero quid memorabi[lius] quam inserviendo mihi c[onsilium cepisse]

2.49

ut quom ex te liberos ha[b]ere non possem per te tamen [haberem et diffi]

2.50

dentia partus tui alteriu[s c]oniugio parares fecunditat[em]

2.51

utinam patiente utriusqu[e a]etate procedere coniugium [potuisset donec e]

2.52

lato me maiore quod iu[sti]us erat suprema mihi praesta[res ego enim super]

2.53

stite te excederem orbitat[e f]ilia mihi supstituta

2.54

praecucurristi fato delegast[i] mihi luctum desiderio tui nec libe[ros foturos me mise]

2.55

rum reliquisti flectam ego quoque sensus meos ad iudicia tu[a]

2.56

omnia tua cogitata praescri[p]ta cedant laudibus tuis ut sint mi[hi solacia ne nimis]

2.57

desiderem quod inmort[ali]tati ad memoriam consecrat[um est]

2.58

fructus vitae tuae non derunt [m]ihi occurrente fama tua firma[tus animo atque]

2.59

doctus actis tuis resistam fo[rt]unae quae mihi non omnia erip[uit sed cum laudi]

2.60

bus crescere tui memoriam [pas]sa est sed quod tranquilli status e[rat mihi tecum]

2.61

amisi quam speculatricem e[t p]ropugnatricem meorum pericul[orum cogitans calami]

2.62

tate frangor nec permane[re] in promisso possum

2.63

naturalis dolor extorquet const[an]tiae vires maerore mersor et quibus[s animum firmabam]

2.64

in necutro mihi consto repeten[s p]ristinos casus meos futurosque eve[ntus cogitans con]

2.65

cido mihi tantis talibusque pr[aesi]diis orbatus intuens famam tuam n[on tam constanter pa]

2.66

tiendo haec quam ad desider[ium] luctumque reservatus videor

2.67

ultumum huius orationis erit omn[ia] meruisse te neque omnia contigisse mi[hi ut praestarem]

2.68

tibi legem habui mandata tu[a] quod extra mihi liberum fuerit pr[aestabo]

2.69

te di Manes tui ut quietam pat[ia]ntur atque ita tueantur opto.